Co to jest wams? Wyjaśnienie i definicja
Wams to fascynujący element historycznego ubioru męskiego, który odgrywał znaczącą rolę w modzie europejskiej od połowy XVI do połowy XVII wieku. W swej istocie, wams jest krótkim, obcisłym kaftanem, który stanowił kluczowy element stroju dworskiego i wojskowego. Jego nazwa i forma ewoluowały na przestrzeni wieków, odzwierciedlając zmieniające się trendy i potrzeby użytkowników. Zrozumienie, co to jest wams, pozwala lepiej pojąć kontekst historyczny i estetykę tamtych czasów, ukazując zarówno kunszt krawiecki, jak i funkcjonalność odzieży.
Wams – słownik języka polskiego PWN: znaczenie słowa
Według Słownika Języka Polskiego PWN, wams jest definiowany jako rodzaj krótkiego, obcisłego kaftana, noszonego przez mężczyzn w okresie od połowy XVI do połowy XVII wieku. Jest to termin odwołujący się do konkretnego typu odzieży, który był popularny w Europie, zwłaszcza w krajach takich jak Hiszpania i Niemcy. Definicja ta podkreśla jego krótki fason i dopasowany krój, co było charakterystyczne dla ówczesnej męskiej mody, która dążyła do podkreślenia sylwetki.
Wams – co to znaczy i jego synonimy
W kontekście historycznego ubioru męskiego, wams oznacza właśnie wspomniany wyżej krótki kaftan. Chociaż termin ten jest dziś rzadko używany, jego funkcjonalnym odpowiednikiem, zwłaszcza w kontekście mody wojskowej i muszkieterów, jest dublet. Dublet był często synonimem wamsu, opisując podobny, dopasowany do ciała kaftan, który stanowił podstawę męskiego stroju. Inne określenia, które mogą być powiązane z wamsem, to po prostu „kaftan” lub „okrycie”, jednak wams posiadał specyficzne cechy, które odróżniały go od innych rodzajów okryć wierzchnich.
Historia i pochodzenie nazwy wams
Starofrancuskie korzenie: skąd pochodzi nazwa 'wams’?
Nazwa 'wams’ ma swoje korzenie w języku starofrancuskim, gdzie wywodzi się od słowa ’wambais’. To właśnie od tego słowa zaczerpnięto termin, który ewoluował, by opisać specyficzny rodzaj męskiego kaftana. Pierwotne znaczenie 'wambais’ odnosiło się do kaftana noszonego pod zbroję, co sugeruje jego funkcję ochronną i praktyczną w ubiorze wojskowym. To starofrancuskie pochodzenie podkreśla międzynarodowy charakter mody i wpływy kulturowe, które kształtowały europejskie stroje w okresie renesansu i baroku.
Wams w XVI i XVII wieku: moda w Hiszpanii i Niemczech
W okresach od połowy XVI do połowy XVII wieku, wams zyskał ogromną popularność, a jego noszenie było szczególnie rozpowszechnione w Hiszpanii i Niemczech. W tych krajach wams stał się kluczowym elementem męskiego stroju, zarówno w kontekście dworskim, jak i wojskowym. Hiszpańska moda, znana ze swojej elegancji i dbałości o detale, często wykorzystywała wamsy, podkreślając smukłą sylwetkę. Podobnie w Niemczech, wams był integralną częścią ubioru, często noszonym przez landsknechtów – najemnych żołnierzy, którzy słynęli z charakterystycznych, skróconych wamsów sięgających pasa i zdobionych licznymi rozcięciami.
Charakterystyka i wygląd wamsu
Krótki, obcisły kaftan: cechy charakterystyczne wamsu
Wams charakteryzował się przede wszystkim krótkim, obcisłym krojem, który dopasowywał się do sylwetki męskiego ciała. Był on zazwyczaj usztywniony, często z niewielkim watowaniem, co nadawało mu strukturę i podkreślało ramiona, które bywały usztywnione. Wcięcie w talii było kolejną istotną cechą, która podkreślała męską figurę. Wams był zapinany z przodu, zazwyczaj na rząd guzików, a jego długość mogła sięgać do pasa lub nieco niżej. Czasami mógł być dwuczęściowy. Krój wamsu bywał wzorowany na historycznych modelach, które można podziwiać na przykład w zbiorach Victoria and Albert Museum, co świadczy o jego znaczeniu w historii mody.
Materiały i zdobienia: sukno, atłas, aksamit i haft
Wykonanie wamsu opierało się na wysokiej jakości materiałach, które nadawały mu elegancji i trwałości. Najczęściej używano sukna, ale także atłasu i aksamitu, co świadczyło o statusie społecznym noszącego. Wiele wamsów było bogato zdobionych, co podkreślało ich reprezentacyjny charakter. Popularne techniki zdobnicze obejmowały nacinanie materiału, które odsłaniało kontrastującą podszewkę, a także misterny haft oraz ozdobną pasmanterię. Takie detale sprawiały, że wams stawał się prawdziwym dziełem sztuki krawieckiej, podkreślając indywidualny styl i zamożność właściciela.
Wams jako dublet: odmiany i zastosowanie w stroju muszkietera
W kontekście ubioru z XVI i XVII wieku, wams jest często utożsamiany z dubletem, szczególnie gdy mówimy o strojach wojskowych, w tym o stroju muszkietera. Jedną z odmian wamsu na przełomie XVI i XVII wieku była kazjaka, która wyróżniała się charakterystycznymi podwójnymi rękawami. Skrócone wamsy, noszone przez landsknechtów, sięgały do pasa i były ozdobione licznymi rozcięciami, co nadawało im bojowy i efektowny wygląd. Wams pełnił rolę nie tylko okrycia wierzchniego, ale również stanowił bazę do dalszych stylizacji, często wyposażony w specjalną listwę do troczenia spodni.
Wams w kontekście historycznego ubioru męskiego
Wams w Polsce: popularność i przykłady noszenia
W Polsce wamsy nie zyskały tak szerokiej popularności, jak w krajach Europy Zachodniej, takich jak Hiszpania czy Niemcy. Niemniej jednak, były one obecne, głównie na dworze królewskim oraz wśród osób związanych z elitą społeczną. Przykłady noszenia wamsów w Polsce można odnaleźć w ikonografii przedstawiającej postacie takie jak król Zygmunt III Waza, który był znany ze swojego zamiłowania do europejskiej mody. Wamsy stanowiły element stroju dworskiego, podkreślając jego reprezentacyjny i uroczysty charakter. Choć nie były tak powszechne jak inne elementy garderoby, ich obecność na polskich dworach świadczy o wpływach modowych z Zachodu i adaptacji europejskich trendów do lokalnych warunków.